Հունիս

Գրաբարում գրվում և նախապես արտասանվում է յուրիս: Այս Յ-ի գրության և արտասանության հաշվառումը, ի միջի այլոց, կարևոր է ոչ միայն հունիս-ի, այլև հունվար-ի (յունուար), հուլիս-ի (յուլիս) ստուգաբանությունը ճիշտ հասկանալու համար: Հունիս ամսանունը կապվել է լատ. Junius [յունիուս] ածականի հետ, որ նշանակում է «Յունոնայի»: Հռոմեացիներն իրենց 6-րդ ամսին ասում էին Junius mensis [մենսիս], կամ կարճ Junius: Անգլ. June [ջյուուն], ֆր. Juin [ ժյուեն],գերմ. Juni [յունի], ռուս. Июнь: Բայց ո՞վ է այդ Յունոնան:

Նախ ասեմ, որ Յունոնա ձևը բուն լատ. չիծէ, այլ եվրոպ. լեզուներում հետնաբար է ստեղծվել: Հռոմեական աստվածուհին կոչվել է Juno [ յունո], սրա սեռ. ձևի (Junonis [յունոնիս]) հիմքից էլ կազմվել է Յունոնա անունը: Սա խոշոր դեմք էր հռոմեական դիցաբանության և առասպելության մեջ. նա Սատուռնի և Հռեայի դուստրն էր, Յուպիտերի քույրը և միաժամանակ…կինը (ի միջի այլոց, նրա մայրն էլ միարժամանակ հորաքույրն էր. հնադարյան առասպելներում այսպիսի «խայտառակ ամուսնություններ» լինում էին): Ծնունդով այդքան ազնվական` ինքն էլ պակաս մեծությունների կյանք չի շնորհել. էլ Մարսին, էլ Վուլկանին(=Հրաբուխ)…Դրա համար աստվածների մայր Յունոնայի անունը գրականության մեջ հաճախ հիշվել է «թագուհի» մակդիրով: Յունոնան եղել է ամուսնությունների պահպանիչը և հովանավորը` ծննդականների: Այս վերջին պատճառով նա «վաստակել է» մի այլ մակդիր` «ծննդաբերող»: